HET VALSE APPEL ARCHIEF - aflevering 1

Vervalsingen zijn er in soorten en maten. Zo moet in de eerste plaats onderscheid worden gemaakt tussen 'namaak-Appels' en 'in de stijl van...-Appels'. In het eerste geval wordt uitgegaan van een bestaande litho, die zo goed mogelijk in zeefdruk wordt nagemaakt. Dit is veruit de grootste categorie, en deze zal later uitgebreid ter sprake komen. Een vervalser kan echter ook zelf een prent 'in de stijl van Appel' maken, en deze vervolgens voorzien van valse signatuur en oplageaanduiding. Het probleem bij het signaleren van dit type prenten is dat eigenlijk alleen Appel kan verklaren dat een bepaalde prent niet door hem gemaakt is. Wij kunnen constateren dat een prent 'raar' of 'a-typisch' is, maar dat zegt weinig of niets over de authenticiteit. Picasso's bewering dat zijn slechte werken altijd vals werden verklaard geldt in zekere zin ook voor de afwijkende werken. Wat niet als karakteristiek voor Appel wordt herkend wordt eerder vals verklaard dan een 'typische' Appel. Maar ook binnen het grafisch werk zijn er de experimenten, de afwijkingen, de prenten die, ook voor de kenner, 'buitengewoon' zijn. En als er zijn geen aanwijzingen zijn die op het tegendeel wijzen, moeten we er noodgedwongen van uitgaan dat een prent 'goed' is. Dat geldt echter niet voor bovenstaande prent. Toen 'meestervervalser' Geert Jan Jansen in 1994 in Frankrijk werd gearresteerd, trof de politie in zijn atelier zo'n 1500 vervalsingen aan. De Duitse inspecteur Ernst Schoeller, die aan de basis stond van het onderzoek, publiceerde vervolgens in het blad Weltkunst onder de titel 'Falschungen des Geert Jan Jansens' een selectie aan gevonden werk, in kleur afgebeeld. Er waren een aantal Appels bij, maar slechts een stuk grafiek: bovenstaande zeefdruk. In de Franse gevangenis schreef Jansen zijn boek Magenta: avonturen van een meestervervalser, naar zijn zeggen om een advocaat te kunnen betalen. Toen het boek uitkwam werd hij uitgenodigd om als gast op te treden in de eerste uitzending van het VARA-programma Het Zwarte Schaap, waarin een controversiële figuur werd geconfronteerd met voor- en tegenstanders. Voor de gelegenheid had hij zelf voor enige decorstukken gezorgd, die later ter sprake zullen komen, en ook werd een aantal 'valse werken zonder origineel' getoond, waaronder deze prent. Hoewel hij zelfs door Jansen zelf als 'litho' werd aangeduid, gaat het hier, en in veel andere gevallen, om een zeefdruk. In zijn boek beschrijft Jansen in detail hoe hij in een bollenschuur in Noord-Holland trachtte zeefdrukken te produceren die zoveel mogelijk op litho's leken. Maar een naar zijn zeggen krakkemikkige zeefdrukinstallatie was het enige waarover hij kon beschikken. We hebben hier te maken met een prent die in Nederland nog steeds in omloop is. Met name op internetveilingen werd hij nog niet zo lang geleden met grote regelmaat aangeboden, soms zelfs compleet met echtheidsverklaring. Maar het is een echte Jansen, en niet meer dan dat. [ONGEWIJZIGDE HERUITGAVE VAN EEN DOCUMENT UIT 1997]