HET VALSE APPEL ARCHIEF - aflevering 8

  

In aansluiting op de prent in VK7 wil ik, bij wijze van uitzondering, wijzen op een verschijnsel waar ik zelf geen afdoende verklaring voor kan geven, maar dat te belangrijk is om onvermeld te blijven.

Appel-prenten worden in de wandeling aangeduid als 'litho's', en in veel gevallen zijn het dat ook. De vervalsingen zijn echter geen litho's, maar zeefdrukken. In zijn boek Magenta verhaalt Geert Jan Jansen Jansen omstandig hoe hij in een bollenschuur in Noord Holland experimenteerde om zijn zeefdrukken zoveel mogelijk op litho's te laten lijken.

Zeefdruk is een vorm van 'doordruk' (in tegenstelling tot hoogdruk , diepdruk etc.) die gebaseerd is op het afdekken, met was of anderszins, van die delen van de zeef die geen verf mogen doorlaten. Op de zeef ontstaat dus een vorm die, wanneer er verf doorheen geperst wordt, doorgedrukt wordt op het papier. Een zeefdruk bestaat dus uit een opeenvolging van vormen die naast maar ook vaak over elkaar heen worden gedrukt. In de regel, en als het goed is, worden de zeven na gebruik vernietigd, net als een etsplaat of een lithosteen na gebruik wordt gemerkt of geslepen. Dit is van belang omdat alleen op deze manier een beperkte oplage lkan worden gegarandeerd.

Wanneer dit niet gebeurt zitten we al gauw in de problemen. Iedereen kent de Picasso etsen waarvan de platen ooit in verkeerde handen zijn gevallen en waarvan afdrukken waarschijnlijk tot het einde der tijden zullen blijven opduiken. Als de aparte zeven die nodig zijn voor elke drukgang bewaard worden, kun je ze in principe ook in andere configuraties gebruiken. Je zou dus in theorie een 'nieuwe' Appel zeefdruk kunnen maken die is samengesteld uit beeldelementen van een bestaande druk. Dat dit ook werkelijk op deze manier is gebeurd bij de onderstaande prenten is iets dat ik niet kan aantonen. Wat wel duidelijk is, is dat de middenste en de rechterprent beeldelementen bevatten die rechtstreeks afkomstig lijken te zijn van de linker. Het aantal drukgangen/beeldelementen op de linkerprent is weliswaar veel groter dan op de andere twee, maar wie de lijnen naloopt zal ook de overeenkomsten vinden. En dat zijn er teveel om de prenten nog met een gerust hart te kunnen aanschaffen. Voorlopig weet ik geen betere verklaring dan dat tijdens het proces van vervalsen ook een aantal prenten (of proeven) waarvan het aantal drukgangen nog niet compleet was op de een of andere manier in omloop zijn gekomen. Bij een reguliere, geautoriseerde grafiekuitgave zouden dit soort drukproeven of 'onaffe' prenten ongetwijfeld zijn vernietigd. Ik vrees dat er dus geen andere conclusie mogelijk is dan dat zowel de tweede als de derde prent vals zijn.