ED VAN DER ELSKEN, KAREL APPEL EN DE MUUR VAN ROTTERDAM (1955)

Vijftiger jaren. De tijd van de wederopbouw. Nederland zette de schouders eronder. Tien jaar na het eind van de Tweede Wereldoorlog werd het tijd om te laten zien wat de energie van al die Nederlanders tot stand had gebracht en in 1955 opende koningin Juliana in Rotterdam de Nationale Energie Manifestatie 1955, kortweg E55. Op een affiche werd het omschreven als een ‘tijdbeeld van een volk in actie... strijd en resultaat van Nederlands Energie... perspectief van een nieuw tijdperk’. Op de diverse locaties waren allerlei voorbeelden van Nederlandse bedrijvigheid te zien, zoals een jaknikker, een koeltoren, een mijnspoor, bruggen, vliegtuigen en treinen, een telefooncentrale en een gigantische maquette van het stroomgebied van de Rijn. Ruimtevaart kreeg gestalte in de vorm van een zestig meter hoge kraan met open gondels, maanmensen in ruimtepakken en een simulatie van gewichtloosheid. Er was landbouw en veeteelt, vertegenwoordigingen uit het bedrijfsleven die allerlei innovaties toonden, en paviljoens van de elf provinciën. E55 was de grootste tentoonstelling die tot dan toe in Nederland was gehouden. De manifestatie werd door drie miljoen mensen bezocht. Herman Haan maakte een amateurfilmpje, nu in het gemeentearchief van Rotterdam:

Klik op de afbeelding voor de video

Er was ook kunst. De organisatie had een aantal kunstenaars, onder wie Constant, Wessel Couzijn, Daan Wildschut, Eppo Doeve, Wim Crouwel. De meest prominente plek, bij de entree van het Energiegebouw, was ingeruimd voor Karel Appel, die op uitnodiging van architecten J. H. van den Broek en Jaap Bakema een muurschildering maakte van honderd meter. Hij riep de hulp in van zijn Cobra-kompaan Theo Wolvecamp, die hij (volgens Catherine van Houts in zijn biografie) opbelde met de boodschap ‘Kom je me helpen? Dan verdien je wat.’ Later meldde zich ook een vijftienjarige jongen uit Enschede, een kennis van Wolvecamp. Zijn naam was Jan Cremer. Er bestaat nog een kort filmpje van, zonder geluid: 

Klik op de afbeelding voor de video

De monumentale schildering werd (‘naar goed Rotterdams gebruik’, volgens het filmpje) na afloop afgebroken, maar werd wel vastgelegd, niet alleen op dit (heel) korte filmpje, maar ook door de jonge fotograaf Ed van der Elsken. Een van de originele afdrukken dook onlangs op bij een antiquariaat in Parijs, en verhuisde vervolgensnaar in Groningen. En daar is hij te koop.